چگونه موجودات غول‌پیکر به بالاترین حد اندازه فیزیکی می‌رسند

زینب همتی| بزرگ‌ترین جانوران روی کره زمین بر آشیان‌های زیست‌بوم خود حاکم هستند. برخی از آنها شکارچیان راس زنجیره غذایی‌اند و از هر چیزی که روی زمین حرکت می‌کند، تغذیه می‌کنند و برخی دیگر، به قدری بزرگ هستند که جانوران دیگر جرات نزدیک شدن به آنها را ندارند. بزرگ بودن چالشی فرگشتی است؛ بنابراین جانوران غول‌پیکر کره زمین، سازگاری‌هایی را در خود پدید آورده‌اند که به بدن آنها امکان می‌دهد تا این حد بزرگ شوند: قلب‌ برخی از آنها هم‌اندازه یک خودرو است و برخی دیگر دندان‌هایی به اندازه آجر دارند.

فیل آفریقایی Loxodonta Africana رده: پستانداران قلمرو: مرکز و جنوب آفریقا رژیم غذایی: گیاهخوار طول‌عمر: 55 تا 70 سال وزن جانور بالغ: 5500 کیلوگرم وضعیت حفاظتی: گونه آسیب‌پذیر

فیل آفریقایی
بزرگ‌ترین پستاندار خشکی

یک فیل آفریقایی نر بالغ حدود 3/3 متر ارتفاع دارد و وزن جمجمه‌اش به اندازه وزن یک فردمعمولی است؛ اما رسیدن به این وزن چندان هم راحت نبوده است. بزرگ‌ترین جانور روی خشکی جهان برای رسیدن به این عنوان، حدود 24 میلیون نسل را پشت سر گذاشته است.
فیل‌ها استخوان‌های قوی و درشتی دارند و پاهای‌شان به صورت عمودی زیر بدن‌شان قرار می‌گیرد تا بتوانند وزن بدن را با صرف حداقل انرژی تحمل کنند. رژیم غذایی فیل‌ها کم‌کالری است و برای آنکه بتوانند انرژی مورد نیاز روزانه خود را تامین کنند، مجبورند بیش از 16 ساعت به خوردن غذا مشغول باشند. آنها روزانه به اندازه چهار تا شش درصد وزن بدن‌شان سبزیجات مصرف می‌کنند (به‌طور میانگین 150 کیلوگرم). دندان‌های فیل، با ساییدن این همه ماده غذایی دچار عوارض جبران‌ناپذیری می‌شود. بنابراین در طول حیات فیل‌ها، دندان‌های جانور شش مرتبه افتاده و دوباره رشد می‌کنند. این مساله شاید خیلی راحت به نظر بیاید، اما در عمل چندان ساده نیست؛ وزن هر دندان آسیای فیل پنج کیلوگرم و از نظر بزرگی نیز به اندازه یک آجر است. رسیدن به سن بلوغ در فیل‌ها حدود 10 سال طول می‌کشد و دوره بارداری آنها حدود 22 ماه است.
اما اندازه بزرگ فیل‌ها در کنار مشکلاتی که برای آنها دارد، مزیت‌هایی نیز برای‌شان دارد. فیل‌های آفریقایی یکی از معدود گونه‌هایی هستند که شکارچی طبیعی ندارند. شیرها، کروکودیل‌ها و کفتارها می‌توانند به راحتی بچه‌فیل‌ها را شکار کنند، اما قادر به مقابله با فیل بالغ نیستند.

فک‌ فیلی جنوبی Mirounga leonine رده: پستانداران قلمرو: آب‌های جنوبگان و آب‌های نیمه‌منجمد رژیم غذایی: گوشتخوار طول‌عمر: 20 سال وزن جانور بالغ: 4هزار کیلوگرم وضعیت حفاظتی: کمترین نگرانی

فک ‌فیلی
بزرگ‌ترین گوشتخوار روی زمین

فک‌ فیلی (Elephant Seal) جنوبی غول‌پیکر، بزرگ‌ترین گونه راسته گوشتخواران محسوب می‌شود. فک‌های ‌فیلی در آب‌های منجمد و نیمه‌منجمد جنوبگان زندگی می‌کنند. این جانوران حجم خون بالایی دارند. این مقدار زیاد خون به آنها امکان می‌دهد به اعماق 400 تا 1500 متر شیرجه بزنند و از جانوران دریازی همچون لقمه‌ماهی‌ها، سفره‌ماهی‌ها، اختاپوس‌ها و حتی کوسه‌های کوچک که در این اعماق زندگی می‌کنند، تغذیه کنند.
فک‌های فیلی نر به شکلی باورنکردنی از ماده‌ها بزرگ‌تر هستند؛ آنها بیش از 10برابر ماده‌ها هستند و این اختلاف اندازه، بزرگ‌ترین اختلاف اندازه مشاهده شده بین همه گونه‌های پستانداران است. وزن این جانوران به بیش از چهار هزار کیلوگرم می‌رسد. فک‌فیل‌ها خرطوم بسیار بزرگی دارند که بی‌شباهت به خرطوم فیل‌ها نیست. نرها در فصل جفت‌یابی، بسیار پرخاشگر و ستیزه‌جو هستند و از وزن بسیار زیاد خود برای مبارزه استفاده می‌کنند. گاهی اوقات برای تحت تاثیر قرار دادن فک‌فیل ماده، نزاع‌های خونین و مرگباری بین دو فک‌فیل نر صورت می‌گیرد.

کاپی‌بارا Hydrochoerus hydrochaeris رده: پستانداران قلمرو: آمریکای جنوبی رژیم غذایی: گیاهخوار طول‌عمر: 8 تا 10 سال وزن جانور بالغ: 45 کیلوگرم وضعیت حفاظتی: کمترین نگرانی

کاپی‌بارا
بزرگ‌ترین جونده روی زمین

کاپی‌بارا که به خوکچه‌ هندی غول‌پیکر نیز معروف است، بزرگ‌ترین جونده روی زمین محسوب می‌شود. طول این جانور به یک متر می‌رسد. حیوانات راسته جوندگان برای آنکه بتوانند به سرعت تولیدمثل کنند، اندازه بدن‌شان باید (در مقایسه با سایر جانوران) کوچک باقی بماند. با این وجود، گویا کاپی‌بارا چندان در قید و بند این مساله نبوده است: کاپی‌بارا دارای قد و قامتی به اندازه یک گوسفند با سر و پاهای کوچک است.

شترمرغ Ostruthio camelus رده: پرندگان قلمرو: استرالیا رژیم غذایی: همه‌چیزخوار طول‌عمر: 30 تا 40 سال وزن پرنده نر: 145 کیلوگرم وضعیت حفاظتی: کمترین نگرانی

شترمرغ
بزرگ‌ترین پرنده روی زمین
شترمرغ‌ها بزرگ‌ترین پرندگان روی زمین هستند. ارتفاع بدن یک شترمرغ نر (از سر تا انگشت) نزدیک به سه متر است. پاهای قدرتمند و بلند شترمرغ او را قادر می‌کند که در هر قدم ساده، حدود سه تا پنج متر را بپیماید. این پرنده بلند هنگامی‌که احساس خطر می‌کند، روی زمین دراز کشیده و گردنش را در جلوی بدن و روی زمین قرار می‌دهد.

کرکس کالیفرنیایی Gymnogyps californianus رده: پرندگان قلمرو: آمریکای شمالی رژیم غذایی: گوشتخوار طول‌عمر: 60 سال وزن پرنده بالغ: بیش از 14 کیلوگرم وضعیت حفاظتی: در معرض انقراض

کرکس کالیفرنیایی
بزرگ‌ترین پرنده پروازگر
کرکس کالیفرنیایی، بزرگ‌ترین پرنده پروازگر زمین است. فاصله بین دو بال کرکس کالیفرنیایی به بیش از سه متر می‌رسد و به‌طور میانگین، 9کیلوگرم وزن دارد. آنها روی هوا سر می‌خورند و درنهایت می‌توانند با سرعت 80 کیلومتر در ساعت پرواز کرده و خود را تا ارتفاع 5/4 کیلومتر برسانند.

کوسه‌نهنگ Rhincodon typus رده: ماهی غضروفی قلمرو: دریاهای استوایی و آب‌های گرم رژیم غذایی: همه‌چیزخوار طول‌عمر: 70 سال وزن جانور بالغ: 9000 کیلوگرم وضعیت حفاظتی: گونه آسیب‌پذیر

کوسه ‌نهنگ
بزرگ‌ترین ماهی روی زمین
کوسه‌نهنگ بزرگ‌ترین ماهی زنده روی زمین است. متوسط طول این ماهی حدود 10 متر است. بزرگ‌ترین نمونه گزارش‌شده، حدود 65/12 متر طول و 21350 کیلوگرم وزن دارد. گزارش‌های تایید نشده دیگری هم وجود دارد که در آنها به ماهی‌های بزرگ‌تر از این نیز اشاره شده است. کوسه‌نهنگ هزاران دندان دارد که هریک از آنها حدود دو میلیمتر طول دارند و در 300 ردیف در عقب دهان کوسه قرار گرفته‌اند. کوسه‌نهنگ معمولا از این دندان‌ها برای شکار استفاده نمی‌کند. کوسه‌ نهنگ درحالی‌که به صورت افقی در سطح آب شنا می‌کند، دهان عریض خود را باز و آب را وارد دهانش می‌کند. در ادامه، این آب را از راه تیغه‌های غضروفی‌ای که آبشش‌هایش را پوشانده‌اند، پالایش (فیلتر) می‌کند. تیغه‌های غضروفی به عنوان غربال‌کننده عمل می‌کنند و زئوپلانکتون‌هایی مثل کریل‌ها، عروس‌های دریایی و سخت‌پوستان را از آب جدا می‌کنند. هرچند کمی غیرعادی به نظر می‌رسد، ولی واقعیت این است که بزرگ‌ترین ماهی دریا، از کوچک‌ترین اشکال حیات تغذیه می‌کند. البته لازم به ذکر است که دومین ماهی بزرگ دنیا (کوسه‌مستریح) نیز به همین شیوه تغذیه می‌کند. وابستگی غذایی کوسه‌نهنگ‌ها به حیات میکروسکوپی اقیانوسی که به وفور در دسترس است، موجب شده که کوسه‌نهنگ‌ها بتوانند حیات خود را با خوردن همین غذاهای کوچک تضمین کنند. در کوسه‌نهنگ‌ها نیز همانند تعداد زیادی از گونه‌های بزرگ دیگر، رسیدن به سن بلوغ مدت زیادی وقت می‌برد. این ماهی‌ها تا قبل از 30 سالگی به بلوغ نمی‌رسند و گمان می‌رود که شاید تا 100 سال هم عمر کنند، هرچند که این مساله هنوز ثابت نشده است.

خورشیدماهی اقیانوسی Mola mola رده: باله‌شعاعیان رژیم غذایی: همه‌چیزخوار طول‌عمر: بیش از 10 سال وزن ماهی بالغ: بیش از 2300 کیلوگرم وضعیت حفاظتی: بررسی نشده

خورشیدماهی اقیانوسی
سنگین‌ترین ماهی استخوانی
این غول مهربان اقیانوس اگرچه در نگاه اول عجیب و غریب به نظر می‌رسد، اما این عجیب و غریب بودنش به دلیل بزرگی‌اش نیست، بلکه به سبب ویژگی‌های اغراق‌آمیز و البته غیرعادی آن است. برخلاف ماهی‌های دیگر، خورشیدماهی باله عقبی ندارد؛ باله‌ای که به ماهی‌ها کمک می‌کند در آب به جلو حرکت کنند. خورشیدماهیان گرد هستند و به نوعی در تقابل با سایر ماهی‌ها قرار دارند. این شکل گرد نام لاتین «mola» را برای‌شان به ارمغان آورده است که به معنای سنگ آسیاب است. در موجوداتی مثل خورشیدماهی، بزرگ بودن آنها را به هدف مناسبی برای انگل‌های کوچک تبدیل می‌کند که به راحتی می‌توانند روی پوست آنها زندگی و تولیدمثل کنند.اگرچه عروس‌ دریایی کندرو غذای محبوب خورشیدماهی است، اما این ماهی از جلبک‌ها، زئوپلانکتون‌ها یا حتی ماهی‌های کوچک نیز تغذیه می‌کند. وزن زیاد این ماهی که به بیش از 2300 کیلوگرم می‌رسد، این ماهی را به سنگین‌ترین ماهی استخوانی دریایی مبدل کرده است.

کروکودیل آب شور Crocodylus porosus رده: خزندگان قلمرو: اقیانوس هند و آرام رژیم غذایی: گوشتخوار طول‌عمر: 70 تا 100 سال وزن جانور بالغ:400 تا 1000 کیلوگرم وضعیت حفاظتی: کمترین نگرانی

کروکودیل آب‌شور
قدرتمندترین آرواره دنیا
کروکودیل‌های آب‌شور، بزرگ‌ترین خزندگان زنده روی کره زمین محسوب می‌شوند. نر بالغ به‌طور میانگین 5 متر طول دارد، اما طول برخی از آنها تا 7 متر هم می‌رسد. بدن این جانوران تنومند نسبت به گونه‌های دیگر کروکودیل، کمی عریض‌تر است و همچنان‌که طول بدن‌شان زیاد می‌شود، وزن‌شان با سرعت بیشتری افزایش می‌یابد. برای مثال، یک کروکودیل نر بالغ با 8/4 متر طول، حدود 520 کیلوگرم وزن دارد؛ در حالی‌که وزن یک نر بالغ با 8/5 متر طول تا دو برابر بیشتر است.
این جانوران از پاهای عقبی قدرتمند و دم خود برای ثابت نگهداشتن خود در جریان آب استفاده می‌کنند. در این حالت، تنها چشم‌ها و سوراخ‌های بینی‌شان روی سطح آب دیده می‌شود. این خزندگان اگر بخواهند در سطح آب شناور بمانند، از راه پوست تنفس کرده و از کل حجم ریه‌های‌شان برای شناورماندن در سطح آب استفاده می‌کنند. صفحات پوشاننده اطراف قفسه سینه و شکم این جانوران همانند یک هواپیمای آب‌نشین عمل کرده و آنها را قادر می‌سازد که حداقل تماس را با سطح آب داشته باشند. همین مساله به آنها امکان می‌دهد بتوانند با سرعت 29 کیلومتر در ساعت روی آب حرکت کنند.
این خزندگان به هنگام شکار، از دم تنومند و پاهای عقبی‌شان برای بیرون کشیدن خود از آب استفاده می‌کنند. کروکودیل‌های آب شور، قدرتمندترین آرواره‌ها را دارند و گاز گرفتن‌شان از همه جانوران زنده، قوی‌تر است. دندان‌های بزرگ این جانوران به اندازه انگشت انسان است. کروکودیل آب‌شور می‌تواند به راحتی شکارهای بسیار بزرگی مانند گوزن، کانگورو و بوفالو را به زیر آب کشیده و از پای درآورد.

نهنگ آبی Balaenoptera musculus رده: پستانداران قلمرو: همه اقیانوس‌ها به استثنای جنوبگان رژیم غذایی: همه‌چیزخوار طول‌عمر: 60 تا 80 سال وزن جانور بالغ: تا 200 تن وضعیت حفاظتی: در خطر انقراض

نهنگ آبی
بزرگ‌ترین جانور تمام اعصار
نهنگ آبی نه‌تنها بزرگ‌ترین جانور زنده روی زمین است، بلکه بزرگ‌ترین جانوری است که تاکنون روی زمین زندگی کرده است. اگرچه ممکن است برخی از دایناسورها از نظر اندازه، رقابت تنگاتنگی با این جانور داشته باشند؛ اما طول نهنگ بالغ بیش از 30 متر و وزنش هم به بیش از 150 تن می‌رسد. حتی نهنگ‌هایی که تازه به دنیا آمده‌اند، از بسیاری از دیگر جانوران بالغ بزرگ‌ترند. وزن این جانوران به هنگام تولد حدود 7/2 (دو و هفت) تن است و با سرعت خیره‌کننده‌ای رشد می‌کنند، به گونه‌ای که در اولین سال تولد، روزانه 90 کیلوگرم به وزن آنها افزوده می‌شود.
اگر نهنگ آبی روی زمین باشد، زیر وزن سنگین بدنش خرد خواهد شد؛ اما شناور بودن در آب باعث می‌شود که اندازه جانور کمتر در اثر نیروی جاذبه محدود شود. به موازات بزرگ شدن نهنگ، اعضای داخلی جانور نیز بزرگ می‌شوند، به گونه‌ای که قلبش به اندازه یک خودرو و زبانش، هم‌وزن بزرگ‌ترین جانور روی زمین یعنی فیل آفریقایی است. اندازه بسیار بزرگ نهنگ آبی او را قادر می‌کند که به طرز باورنکردنی اصوات کم‌فرکانسی را تولید کنند که تا 1600 کیلومتر دورتر نیز شنیده می‌شود و همین موضوع آنها را به بلندآواترین موجود روی زمین تبدیل می‌کند. نهنگ آبی دهان بسیار بزرگی دارد. زبانش هم آن‌قدر بزرگ است که 50 نفر به راحتی می‌توانند روی آن بایستند، اما اندازه گلوی آنها باعث شده است که فقط قادر به بلعیدن موجوداتی باشند که به اندازه یک توپ فوتبال هستند. قسمت اعظم رژیم غذایی آنها را کریل‌ها تشکیل می‌دهد و همانند بزرگ‌ترین ماهی جهان (کوسه‌نهنگ) به شیوه پالایش (تصفیه کریل‌ها از درون آب) تغذیه می‌کند. در آرواره بالایی نهنگ، صفحه‌های استخوانی‌ای مشابه ناخن انگشت وجود دارد که به صورت ردیفی کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. نهنگ دهانش را از آب پر می‌کند و در ادامه با کمک زبان عضلانی خود، آب را با فشار به سمت صفحه‌های استخوانی می‌راند و به این ترتیب کریل‌ها را به دام می‌اندازد. در دوره‌هایی که اقیانوس از مواد غذایی سرشار است، یک نهنگ آبی می‌تواند روزانه 6/3 تن کریل بخورد.

زرافه Giraffa camelopardalis رده: پستانداران قلمرو: آفریقا رژیم غذایی: گیاهخوار طول‌عمر: 25 سال وزن جانور بالغ: 680 تا 1360 کیلوگرم وضعیت حفاظتی: کمترین نگرانی

زرافه
بلندترین جانور جهان
زرافه به لطف گردن دراز دو متری‌اش، بلندترین جانور جهان است. با وجود اینکه پاهای این جانور نیز هم‌اندازه گردنش هستند،اما زرافه‌ها ایستاده زایمان می‌کنند و نوزاد زرافه با 5/1 متر طول، روی زمین می‌افتد.
گردن زرافه همانند گردن انسان هفت مهره دارد، با این تفاوت که این مهره‌ها انعطاف‌پذیرند. هر مهره گردن بیش از 28 سانتیمتر طول دارد. عضلات و رباط‌هایی که به اولین مهره پشتی متصل می‌شوند، وزن گردن را تحمل می‌کنند.
مغز زرافه حدود دو متر بالاتر از قلب جانور قرار دارد؛ بنابراین قلب برای آنکه بتواند خون را در خلاف جهت نیروی گرانش پمپاژ کند، به دیواره‌های عضلانی ضخیمی مجهز شده است. برای حفظ فشارخون لازم در سر جانور، قلب زرافه با سرعت می‌تپد و برای آنکه از تجمع خون در پاها جلوگیری شود، پاهایش به وسیله پوست ضخیم و سفتی احاطه شده‌اند. هنگامی‌که زرافه سرش را برای نوشیدن آب پایین می‌آورد، مجموعه‌ای از دریچه‌ها که در رگ‌های ناحیه گردن تعبیه شده‌اند، از سرازیر شدن خون و هجوم کشنده آن به سر جانور جلوگیری می‌کنند.

آناکوندای سبز Eunectes murinus رده: خزندگان قلمرو: آمریکای جنوبی رژیم غذایی: گوشتخوار طول عمر: 10سال وزن جانور بالغ: بیش از 227 کیلوگرم وضعیت حفاظتی: ارزیابی نشده

آناکوندای سبز
سنگین‌ترین مار جهان
اگرچه آناکوندای سبز بلندترین مار دنیا محسوب نمی‌شود، اما با 227 کیلوگرم سنگین‌ترین مار جهان به حساب می‌آید. این مار، یک بوآی غیرسمی است و به کمک اندازه بزرگ‌اش، شکار را فشار می‌دهد و از پای درمی‌آورد. آناکوندای سبز از هر موجودی که قادر به کشتن‌اش باشد، تغذیه می‌کند. او معمولا جانورانی را که 14 تا 50 درصد وزنش باشند، برای شکار انتخاب می‌‌کند که جوندگان بزرگی مثل کاپی‌بارا را نیز در بر می‌گیرد.برخلاف اینکه آناکوندای سبز پنج تا 9 متر طول دارد، اما از سیستم اختفا برای کمین و شکار و از رنگ سبز پوست خود برای استتار استفاده می‌کند. این روش به‌ویژه در آب موثرتر است؛ چرا که در این حالت، آناکوندای سبز شناور در آب حتی از فاصله نزدیک هم دیده نمی‌شود. آناکوندای سبز قبل از آنکه به دور شکار خود بپیچد، ابتدا با کمک دندان‌های خمیده‌اش، شکار را مهار می‌کند. آناکوندا معمولا شکار را یکجا می‌بلعد و این کار را با بلعیدن سر آغاز می‌کند تا مطمئن باشد که دست و پای شکار مزاحمتی برای بلعیدنش ایجاد نکنند.

ببر Panthera tigris رده: پستانداران قلمرو: هند، چین و جنوب روسیه رژیم غذایی: گوشتخوار طول‌عمر: 10 تا 25 سال وزن جانور بالغ: 200کیلوگرم وضعیت حفاظتی: در خطر انقراض

ببر سیبری
بزرگ‌ترین گربه جهان
ببرهای سیبری (که گروهی از آنها تا چند دهه پیش در ایران با نام ببر مازندران شناخته می‌شد) تا مدتی پیش بزرگ‌ترین گربه جهان محسوب می‌شد که به طرزی باورنکردنی‌ آرواره‌های قدرتمند و چنگال‌های تیز و بلند دارد. البته ببرهای سیبری امروزی به طور متوسط از ببر بنگال کوچک‌ترند، اما تا چند دهه پیش ببر سیبری بود که رکورد بزرگ‌ترین گربه‌سان زمین را نگه داشته بود. هیچ کدام از ببرهای امروزی به بزرگی ببرهای شکارشده در دهه‌های پیشین نیستند. این گربه معمولا گوزن‌ها را شکار می‌کند؛ اما این موضوع باعث نمی‌شود که با کم شدن جمعیت گوزن‌ها، از خوردن حیوانات دیگری مانند خرس‌ها اجتناب کند. ببر سیبری قبل از آنکه با دندان‌های نیش خرد‌کننده‌اش، ستون مهره‌های شکارش را بشکند، با پنجه‌های قدرتمندش قفسه سینه شکار را محکم می‌گیرد تا او را بی‌حرکت کند.

نظرات شما عزیزان: